گاهی بین موجر (صاحبخانه) و مستاجر بر سر زمان تخلیه خانه اختلاف پیش میآید. در چنین شرایطی، صاحبخانه میتواند از طریق شورا یا دادگاه برای دریافت حکم تخلیه اقدام کند. همچنین، اگر مستاجر تعهدات مندرج در اجارهنامه را رعایت نکند، موجر میتواند درخواست تخلیه ملک را مطرح کند.
قرارداد اجاره توافقی است که بین موجر و مستاجر امضا میشود و هر دو طرف موظف به رعایت تعهدات مندرج در آن هستند. این تعهدات پشتوانه قانونی دارند و در صورت پایبند نبودن هر یک از طرفین، ممکن است مشکلاتی پیش بیاید. اجارهنامه یک قرارداد موقت است و تعیین مدت زمان در آن یکی از شرایط اساسی اعتبار آن محسوب میشود. اگر مدت مشخصی برای قرارداد تعیین نشود، از نظر قانونی اعتباری نخواهد داشت. با پایان یافتن مدت اجاره، در صورت عدم تمدید قرارداد، مستاجر باید ملک را تخلیه کند و در غیر این صورت، موجر میتواند از طریق مراجع قانونی اقدام کند. تا آخر مقاله همراه گروه املاک نگین باشید
قانون مربوط به دریافت حکم تخلیه خانه
طبق قانون، هر مالکی این حق را دارد که با اتمام و انقضای مدت زمان اجاره یا بروز تخلف توسط مستاجر، درخواست حکم تخلیه ملک را بدهد. اگر ملک اجاره دادهشده تجاری باشد، مشمول قانون روابط موجر و مستاجر مصوب ۱۳۵۶ خواهد بود و دادگاه بر اساس این قوانین نسبت به فسخ اجاره و تخلیه ملک رأی صادر میکند. اما اگر روابط مستاجر و موجر تابع قانون سال ۱۳۷۶ باشد، شورای حل اختلاف با بررسی اجارهنامه، دستور تخلیه را صادر خواهد کرد.
شرایط دریافت حکم تخلیه خانه
برای اقدام به تخلیه ملک مسکونی، یکی از شرایط زیر باید وجود داشته باشد:
- باقی ماندن مستاجر در ملک و عدم تخلیه علیرغم اتمام زمان اجاره.
- گذشت سه ماه از موعد پرداخت اجارهبها بدون پرداخت هیچ مبلغی توسط مستاجر.
- استفاده غیرمشروع از ملک مورد اجاره توسط مستاجر.
- انتقال ملک مورد اجاره به شخص دیگر توسط مستاجر.
انواع اجارهنامه
طبق قانون، سه نوع اجارهنامه به رسمیت شناخته میشود:
- اجارهنامه مسکونی: برای منازل مسکونی مورد استفاده قرار میگیرد.
- اجارهنامه تجاری: برای محلهای کسبوکار و تجارت تنظیم میشود.
- اجارهنامه سایر مکانها: شامل مکانهایی مانند درمانگاهها یا مؤسسات خیریه که در گروه اماکن مسکونی قرار میگیرند.
نحوه اقدام برای دریافت حکم تخلیه
قرارداد اجاره ممکن است بهصورت رسمی یا غیررسمی تنظیم شده باشد. اگر قرارداد رسمی باشد، موجر باید به اداره ثبت مراجعه کرده و حکم تخلیه فوری مستاجر را دریافت کند. سپس برای درخواست صدور اجرائیه به همان دفتر اسناد رسمی که قرارداد اجاره در آن بسته شده، مراجعه کند.
نکات مهم در تنظیم قرارداد اجاره
برای جلوگیری از مشکلات حقوقی در آینده، رعایت نکات زیر ضروری است:
- قرارداد اجاره باید مطابق قانون سال ۱۳۷۶ در دو نسخه تنظیم شود تا طرفین بهطور کامل نسبت به تکالیف خود آگاه باشند و امکان جعل یا الحاق قرارداد وجود نداشته باشد.
- دو نفر شاهد معتمد باید وقوع عقد و صحت آن را گواهی کرده و قرارداد را امضا کنند.
- مدت اجاره دقیقاً مشخص شود.
- اجارهنامه در دو نسخه تنظیم و این موضوع در قرارداد ذکر شود.
- قرارداد به امضای موجر و مستاجر برسد.
- در قرارداد مشخص شود که اجاره با سرقفلی یا بدون سرقفلی منعقد شده است.
رعایت این نکات باعث میشود در صورت بروز اختلاف، قرارداد از نظر قانونی معتبر باشد و در مراجع مربوطه قابل استناد باشد.

شرایط دریافت حکم تخلیه خانه
زمانی میتوان برای تخلیه ملک مسکونی اقدام کرد که یکی از چهار مورد زیر وجود داشته باشد:
- باقی ماندن مستاجر در ملک و عدم تخلیه علی رغم اتمام زمان اجاره که در اجاره نامه ذکر شده است.
- گذشت سه ماه از موعد پرداخت اجاره بها بدون اینکه مبلغی از سوی مستاجر به موجر پرداخت شود.
- استفاده غیر مشروع از ملک مورد اجاره توسط مستاجر.
- انتقال ملک مورد اجاره به شخص دیگری توسط مستاجر.
قراردادی که میان صاحب خانه و مستاجر به امضا درمیآید ممکن است به صورت رسمی و یا غیر رسمی تنظیم شده باشد. اگر این قرارداد رسمی باشد؛ برای درخواست تخلیه و دریافت حکم تخلیه خانه، صاحب خانه باید به اداره ثبت مراجعه کرده و با اخذ حکم تخلیه فوری مستاجر برای درخواست صدور اجرائیه به همان دفتر اسناد رسمی که قرارداد اجاره در آن بسته شده است، مراجعه کند.
در این زمینه باید به دو شرط مهم در تنظیم قرارداد اجاره توجه داشته باشید:
- قرارداد اجاره باید به موجب قانون سال ۱۳۷۶ در دو نسخه تنظیم شده باشد. این شرط اساسی به این منظور مقرر شده که طرفین به طور کامل نسبت به تکالیف خود آگاه باشند و امکان جعل یا الحاق قرارداد وجود نداشته باشد.
- دو نفر به عنوان شاهد باید وقوع عقد و صحت آن را گواهی کنند و قرارداد را امضا کنند.
مدارک لازم برای دریافت حکم تخلیه خانه
اگر میخواهید برای حکم تخلیه فوری مستأجر اقدام کنید، باید سند مالکیت و اجارهنامه را همراه داشته باشید. این مدارک نشان میدهند که شما مالک هستید و یکی از شرایط صدور حکم تخلیه را دارید. برای درخواست، میتوانید به ماده ۱ و ۱۵ قانون سال ۱۳۶۲، ماده ۱ و ۳ قانون سال ۱۳۷۶ یا ماده ۴۹۴ قانون مدنی استناد کنید.
تفاوت بین دستور تخلیه و حکم تخلیه
دستور تخلیه زمانی صادر میشود که قرارداد اجاره بر اساس قانون سال ۱۳۷۶ تنظیم شده باشد و شرایط آن رعایت شده باشد. این دستور معمولاً سریع و بدون نیاز به دادرسی انجام میشود.
اما حکم تخلیه در شرایطی صادر میشود که امکان استفاده از دستور تخلیه وجود نداشته باشد. در این حالت، باید از طریق دادرسی و طی مراحل قانونی اقدام کرد.

مراحل اجرای تخلیه منزل مسکونی
برای دریافت حکم تخلیه خانه، ابتدا باید یکی از شرایط قانونی لازم را داشته باشید. پس از ارائه درخواست به دادگاه یا شورای حل اختلاف و صدور حکم، این حکم طی ۲۴ ساعت به مستاجر ابلاغ میشود. مستاجر از لحظه دریافت ابلاغیه، ۷۲ ساعت فرصت دارد تا ملک را تخلیه کند و امکان اعتراض به حکم را ندارد.
شرط اصلی اجرای حکم تخلیه این است که صاحبخانه مبلغ ودیعه (پول پیش) را به مستاجر بازگرداند. تا زمانی که این مبلغ پرداخت و رسید آن به مرجع قضایی ارائه نشود، امکان اجرای حکم وجود ندارد. در صورتی که مستاجر هنگام تخلیه، خسارتی به ملک وارد کرده باشد یا بدهی داشته باشد، صاحبخانه میتواند با ارائه مدارک به دادگاه یا شورای حل اختلاف، برای دریافت خسارت اقدام کند. همچنین اگر مستاجر بتواند اثبات کند که قرارداد را تمدید کرده یا صاحبخانه از سند جعلی استفاده کرده است، میتوان از اجرای حکم جلوگیری کرد.
تفاوت قرارداد رسمی و عادی
بر اساس ماده ۲ قانون روابط موجر و مستاجر (مصوب ۱۳۷۶)، قرارداد اجاره عادی باید به امضای دو شاهد برسد تا اعتبار قانونی داشته باشد. برای درخواست تخلیه خانههای مسکونی، باید به شورای حل اختلاف مراجعه کرد، اما در مورد املاک تجاری، تخلیه مشمول پرداخت حق کسب و پیشه و سرقفلی بوده و از طریق دادگاه پیگیری میشود.
تخلیه پس از پایان مدت اجاره
اگر مستاجر پس از اتمام قرارداد در ملک باقی بماند، طبق مفاد قرارداد با او برخورد خواهد شد. ممکن است در قرارداد قید شده باشد که پس از انقضای مدت اجاره، مبلغی بهعنوان اجارهبهای اضافی دریافت شود.
نیازی به ارسال اظهارنامه نیست
برای درخواست تخلیه، ارسال اظهارنامه به مستاجر الزامی نیست. در صورتی که مدت اجاره به پایان رسیده باشد، مستاجر موظف به تخلیه ملک است و طبق مفاد قرارداد با او برخورد میشود.
توقف دستور تخلیه
در دو حالت مستاجر میتواند از دستور تخلیه جلوگیری کند:
- مستاجر مدعی شود که قرارداد اجاره را تمدید کرده است.
- مستاجر ادعا کند که سند مورد استفاده توسط صاحب خانه اصالت ندارد و جعلی است.
در این زمینه باید توجه داشته باشید که با توجه به فوری بودن دستور حکم تخلیه، مستاجر فرصت ندارد که پیش از اتمام مهلت تخلیه عملیات آن را متوقف کند. به همین دلیل هم باید برای دادرسی فوری اقدام کند. در این مرحله مستاجر میتواند بدون دادخواست دلایل خود را به دادگاه ارائه کرده تا درخواست او مورد بررسی قرار بگیرد.

جمع بندی
اگر صاحبخانه و مستاجر درباره زمان تخلیه به توافق نرسند، صاحبخانه میتواند از طریق شورای حل اختلاف یا دادگاه برای دریافت حکم تخلیه اقدام کند.
بر اساس قرارداد اجاره، هر دو طرف تعهداتی دارند که از پشتوانه قانونی برخوردار است. این قرارداد ممکن است رسمی یا غیررسمی باشد و برای اعتبار قانونی آن، حضور و امضای دو شاهد الزامی است.
اجرای حکم تخلیه منوط به بازگرداندن ودیعه (پول پیش) به مستاجر است. همچنین اگر مستاجر هنگام سکونت خسارتی به ملک وارد کرده یا بدهی داشته باشد، صاحبخانه میتواند برای دریافت خسارت یا مطالبات خود به مراجع قضایی مراجعه کند.
درخواست تخلیه نیازی به ارسال اظهارنامه ندارد و اگر مدت اجاره به پایان رسیده باشد، مستاجر موظف به تخلیه ملک است.
مرجع رسیدگی به درخواست تخلیه املاک مسکونی، شورای حل اختلاف است، اما در مورد املاک تجاری، دادگاه محل مسئول رسیدگی خواهد بود.
با توجه به فوری بودن دستور تخلیه، مستاجر فرصتی برای توقف اجرای حکم ندارد و تنها راهحل او اقدام به دادرسی فوری خواهد بود.
گروه املاک نگین گام به گام همراه شماست که دچار مشکل و بحران نشوید شما برای دریافت اطلاعات در زمینه حقوقی و ملکی یا خرید و فروش خانه و اجاره و رهن آپارتمان در منطقه یوسف آباد تهران میتوانید به سایت ما مراجعه بفرمایید یا با شماره گیری 92001900-021 از مشاوره های رایگان ما استفاده نمایید
سوالات متداول
حکم تخلیه خانه چیست؟ حکم تخلیه، حکمی است که از سوی دادگاه صادر میشود و مالک یا مستأجر را ملزم به تخلیه ملک مورد اجاره میکند. این حکم معمولاً در صورتی صادر میشود که مستأجر از پرداخت اجاره بها یا رعایت شروط قرارداد اجاره خودداری کند.
چگونه حکم تخلیه را درخواست کنیم؟ مالک باید به دادگاه مراجعه کرده و درخواست حکم تخلیه را به همراه مدارک لازم، از جمله قرارداد اجاره و مستندات عدم پرداخت اجاره بها یا نقض شرایط قرارداد، ارائه دهد.
آیا مستأجر فرصت دارد تا خانه را تخلیه کند؟ پس از صدور حکم تخلیه، معمولاً مستأجر فرصت مشخصی برای تخلیه ملک دارد. این مدت معمولاً ۱۰ روز تا یک ماه است. در صورتی که مستأجر تخلیه نکرد، مالک میتواند برای اجرای حکم اقدام کند.
مراحل اجرای حکم تخلیه چیست؟ پس از صدور حکم تخلیه، دادگاه برای اجرای حکم به مأمور اجرای احکام دادگستری (پلیس) دستور میدهد تا مستأجر را از ملک اخراج کند. در این مرحله، مأمور اجرای احکام با حضور در محل و پس از انجام مراحل قانونی، مستأجر را اخراج میکند.
آیا مستأجر میتواند اعتراض کند؟ مستأجر در صورتی که به حکم تخلیه اعتراض داشته باشد، میتواند به حکم صادره اعتراض کند و درخواست تجدیدنظر کند. در این صورت، دادگاه تجدیدنظر باید تصمیمگیری کند.
آیا مستأجر میتواند مدت زمان بیشتری برای تخلیه درخواست کند؟ در برخی موارد، مستأجر میتواند درخواست تمدید مدت زمان تخلیه را بدهد، به خصوص اگر دلایل موجهی مانند شرایط ویژه برای تمدید زمان وجود داشته باشد.
اگر مستأجر تخلیه نکند، چه اقداماتی انجام میشود؟ در صورتی که مستأجر از تخلیه ملک خودداری کند، دادگاه مأمور اجرای حکم را برای اخراج مستأجر به محل میفرستد و در صورت نیاز، تخلیه با استفاده از نیروی انتظامی انجام میشود.
آیا خسارت ناشی از عدم تخلیه قابل مطالبه است؟ مالک میتواند خسارت ناشی از عدم تخلیه به موقع ملک را از مستأجر مطالبه کند. این خسارت میتواند شامل اجارهبهای معوقه و سایر هزینههای مرتبط باشد.
من نمی دونم چطور باید در مورد تخلیه تصمیم بگیرم مستاجرم اجاره نمی دهد و حتی به نامه های اخطار هم جواب نمی دهد آیا واقعا باید از دادگاه حکم تخلیه بگیرم؟
سلام دوست عزیز
بله، اگر مستأجر به نامههای اخطار شما جواب نمیدهد و اجاره را پرداخت نمیکند، بهترین راه این است که از دادگاه حکم تخلیه بگیرید. با ارائه مدارک مربوطه، میتوانید درخواست تخلیه ملک را از دادگاه صادر کنید و در صورت لزوم، اجرای حکم توسط مأموران قضائی انجام میشود
پروسه تخلیه خیلی طول کشید من مدت ها درگیر بودم و حتی با اینکه حکم تخلیه گرفتم مستاجر هنوز خانه رو تخلیه نکرد منم مجبور شدم چندین بار به دادگاه برم تا بالاخره مامور اجرا حکم رو پیاده کرد
سلام دوست عزیز
متاسفانه پروسه تخلیه ممکن است طولانی شود. حتی پس از صدور حکم تخلیه، در صورتی که مستأجر خانه را تخلیه نکرد، لازم است برای اجرای حکم به دادگاه مراجعه کنید تا مأمور اجرای احکام، حکم را به اجرا بگذارد.